Twintig jaar Galerie Oosthem

Er is er veel gebeurd in die twintig jaar. De galerie, door beeldend kunstenaar, taalkunstenaar en dichter Far Wevers met liefde en toewijding opgebouwd, heeft, ook nu Far dat zelf niet meer kan, nog altijd en weer opnieuw een stem. Betske gaat door waar Far het uit handen heeft moeten geven. Ze doet dat met liefde en respect maar op haar eigen manier, waarbij ze de disciplines binnen de kunststromingen wat heeft uitgebreid en de verbinding met andere kunstvormen ook zoekt.  

Het regende pijpenstelen, meer dan twintig jaar geleden, toen Far en Betske, na het bezichtigen van panden in en door Friesland, op het Hernepaed belandden. Door Betskes werk moest er van Enschede naar Friesland worden verhuisd, vertrouwde grond voor Betske, maar voor Brabander Far toch andere koek. Hij had ook helemaal geen zin om met dit slechte weer de boerderij aan het Hernepaed te bekijken, maar Betske wist hem zover te krijgen om toch mee te gaan. Eenmaal over de drempel zag hij een geweldig atelier en een prachtige ruimte voor een galerie. Hij was om en meer dan dat. Far werd de drijvende kracht, want hier wilde hij zijn. In de loop der jaren is hij een Brabantse Fries geworden. Hij leerde de Friese taal en werd mede daardoor openomen en geaccepteerd binnen de gemeenschap van het Hernepaed. De liefde voor Friesland groeide in de loop van de jaren en deze prachtige plek met name lag hem na aan het hart. 

Dat moet ook zo geweest zijn voor Olav Cleofas van Overbeek en zijn gezin. Wat de drijfveren waren, dat weet zijn zoon Job beter te vertellen dan ik, maar feit is, dat beide kunstenaars iets zagen wat hen recht in de ziel trof. De boerderij zelf, het prachtige landschap rondom, het water… 

Wat is er natuurlijker dan met een tentoonstelling beide kunstenaars, die hier woonden, leefden en werkten, te eren op de vertrouwde plek. Dat moet Betske ook gedacht hebben en voortvarend als ze is, heeft ze dat ook maar mooi voor elkaar gekregen.  

Wat heeft de kunstenaars bezield, in de letterlijke zin van het woord. Om met Olav Cleofas van Overbeek te beginnen. Zijn oog moet zijn getroffen door het onnavolgbare licht, dat het landschap om de boerderij op elk moment van de dag verandert en een nieuwe dimensie geeft. Hij wordt vaak geduid als een monnik, zonder celibaat weliswaar, maar een mens die de verstilling en de schoonheid zoekt en herkent in het kleine, het nietige. In dit oppervlakkige tijdsgewricht ziet hij de grootsheid en de schoonheid in twee appels op een schaal. Aangeraakt door het licht krijgen ze een andere betekenis, zijn zij het middelpunt. Iets wat steeds minder wordt herkend en ervaren misschien. Ik moest denken aan een flard op de tv: ik zag een hip meisje, een influencer, die in een taxi zat op Bali. Op een prachtige locatie liet ze de taxi stoppen, ze sprong eruit, maakte een selfie en sprong weer in de taxi. Niets gezien, niets geroken, niets gehoord, niets ervaren. Alleen haar eigen beeld vastgelegd op een plek die haar belangrijkheid vele malen oversteeg, al had ze dat zelf niet door. In een tijd waarin geld en waarde door elkaar worden gehaald en het bijna lijkt alsof weinigen de tijd en de rust nog kunnen opbrengen om waar te nemen, te lezen en te reflecteren, zijn kunstenaars vaak de uitzondering. Olav Cleofas van Overbeek is zo iemand. Hij wijst het ‘gewone’ leven niet af, de dagelijkse dingen zijn ook voor hem vertrouwd, maar hij wil wel tot de essentie van het zijn proberen te komen, door te mediteren en vast te leggen. Kijk bij zijn werk vooral naar de manier waarop hij het eerdergenoemde licht een belangrijke stem geeft in zijn schilderijen, ogenschijnlijk onbeduidende voorwerpen als een schaal of een vaas, minutieus geschilderd, van een eigen persoonlijkheid voorziet. Dat maakt zijn kunstwerken geliefd in binnen en buitenland. Hij is abstract in zijn figuratie, dus zoek die gelaagdheid, die het oog in de eerste instantie misschien niet waarneemt.  

In het werk van Far Wevers zie je figuratie in de abstractie, omgekeerd hetzelfde dus eigenlijk. Hoe anders zijn benadering ook is, er is een verbinding tussen het respectievelijke werk. Ook bij Far is het de verstilling die hem raakt. Far was een zijn mens, geen hebben mens, hij gaf. In zijn liefde voor het landschap ademt zijn werk ook de rust en de eenvoud, weg van het jachtige en de hectiek. Hij koos voor stille plekken in de natuur, voor het Twentse landschap van het Buursezand, het Aamsveen en in Friesland de nabijheid van het IJsselmeer en Zuidwest-Friesland bijvoorbeeld. Maar ook voor het landschap waar hij middenin woonde of in Frankrijk, het verleden zoekend. Soms is het een detail zoals een dukdalf of een boom. Al is zijn werk heel verschillend van dat van Olav Cleofas van Overbeek: ze vullen elkaar mooi aan, zijn zich in hun werk er beiden van bewust dat we deel uitmaken van een groter geheel en dat de mens niet alleen maar centraal staat.    

Far was maatschappelijk geëngageerd, werkte voor het Bureau van Rechtshulp in Enschede, hij kon niet tegen onrecht. Dan werd hij ook driftig, terwijl hij van nature een zachtmoedig mens was. Net als Betske was Far Neerlandicus van huis uit en zijn talige gevoeligheid uitte zich in zijn gedichten. Daarvan is een prachtige verzamelbundel samengesteld door Betske. Kleine gedichten met een grote zeggingskracht. Ook de schilderijen zijn eigenlijk gedichten, net als die van Olav Cleofas van Overbeek. Soms is taal toereikend, soms kan het beter worden uitgedrukt op doek of papier. 

Dat deze twee bewoners van het Hernepaed hier bij elkaar zijn gebracht, is bijzonder, maar tevens heel logisch. Hoe kunnen we beter 20 jaar Galerie Oosthem vieren dan met deze kunstenaars?

Feya Wouda

Uitgesproken op 29 april 2024 in Galerie Oosthem tijdens de opening van de expositie Schilders van Hernepaed 4