EXPOSITIE
27 april tot en met 7 juni
Galerie Oosthem start in 2025 met een groepsexpositie van Holt, de vereniging van noordelijke hoogdrukkers. Vijftien grafische kunstenaars die houden van hun ambachtelijke werk, laten zien hoe veelzijdig houtsnedetechniek is.
TECHNIEK
Hoogdruk is een grafische techniek. Het begint met een platte plaat, bijvoorbeeld hout of linoleum. Daarop zet je de beoogde afbeelding in spiegeldbeeld. De delen die niet moeten worden afgedrukt, guts je weg. Daarna breng je met een roller inkt aan op de resterende – hoog gelegen – delen van de plaat. Tot slot maak je een afdruk op papier, onder druk. Bijvoorbeeld met de hand, bolle kant van een lepel of een drukpers. De houtsnede is de oudste bekende vorm van hoogdruk. Deze techniek komt oorspronkelijk uit China. Voor zover bekend stammen de oudste Europese houtsneden, gestempeld op textiel, uit de dertiende eeuw.
Naast deze traditionele techniek bestaat er de zogenaamde reductietechniek. Daarbij wordt het uiteindelijke beeld opgebouwd in verschillende drukgangen, met steeds andere kleuren. Daarvoor wordt het materiaal van de houtplaat tussendoor beetje bij beetje weggegutst.
En dan is er ook nog de legpuzzeltechniek. In dat geval wordt een houtplaat in stukken gezaagd, die apart worden bewerkt en afgedrukt. Op die manier kun je met verschillende kleuren werken. Bovendien kun je onderdelen meerdere keren gebruiken op een prent, of ze steeds verschillend groeperen.
Kortom, hoogdruk is een intensieve en tijdrovende ambachtelijke techniek.
KUNSTENAARS
15 leden van Holt exposeren in Galerie Oosthem. Daaronder 5 oude bekenden, en 10 hoogdrukkunstenaars die daar hun werk voor het eerst laten zien. Ieder heeft zijn eigen werkwijze en kijk op de wereld. Dat zorgt voor een boeiende tentoonstelling die de veelzijdigheid van grafiek én van de makers ervan, onderstreept.
Mijn hart ligt bij de grafiek
“Bij het maken van houtdrukken, werk ik vrijwel altijd in reductietechniek.
De inspiratie haal ik uit mijn directe omgeving of wat ik onderweg tegenkom. Het heeft altijd te maken met verval. De schoonheid van verval speelt een belangrijke rol in mijn werk.
De keus om grafisch te werken heb ik al gemaakt tijdens mijn opleiding aan de kunstacademie. Mijn hart ligt bij de grafiek en vooral bij de houtdruk.”
Stap voor stap
“Het landschap is altijd mijn favoriete onderwerp geweest. Locatie, standpunt en kijkrichting bepalen de vorm. In kleine schetsen wordt de compositie bepaald en bij de uitwerking in houtsnede of droge-kwast-tekening komen kleur en toon aan de orde. Tegenwoordig is de blik wel eens anders gericht. Naar beneden bijvoorbeeld, zoals in de serie ‘railbevestigingsmaterialen’. Uiteindelijk gaat de blik toch weer horizontaal, richting landschap. Veel spoorwegspul slijt de laatste dagen in een heel andere functie; de biel als paal voor hek en draad.”
Gemengde techniek
“Mijn werk is grotendeels abstract. De basis is een hout-of linosnede, en daarna gebruik ik andere technieken om er verder aan te werken. Bijvoorbeeld naaien of borduren, geïnspireerd door mijn textiele achtergrond. Mijn werk kenmerkt zich door tactiliteit*, ritme en herhaling.”
* tactiliteit = door aanraken waarneembaar
Ondergaan
“Wie niet verder durft te kijken dan de werkelijkheid, zal nooit de waarheid veroveren.
Ik heb geen ambitie de werkelijkheid af te beelden. Mijn werk wil niet beschrijven of uitleggen, het gaat over ervaren en ondergaan. Ik zal bijvoorbeeld geen ondergaande zon afbeelden, maar het gevoel dat een ondergaande zon oproept. Het werk is goed als de aanleiding er niet meer toe doet. Ik maak mijn papier zelf. Het zelf geschepte papier van allerlei materialen geeft mijn hoogdruk een robuust, geleefd uiterlijk.”
Plaats en verhouding
“Mens en dier (vaak vogels) spelen in mijn werk de hoofdrol. Dat geldt zowel voor de grafiek als voor tekeningen en schilderijen. De (figuurlijke) plaats van mens en dier, evenals de verhouding tussen hen, is niet altijd eenduidig.”
Een wereld creëren
“In mijn werk neem ik mens en natuur als uitgangspunt. Daarbij hanteer ik de drukpers als basis om mijn werk te maken waarna ik, waar nodig, nog doorwerk met schilder- en spuittechniek. Hiermee wil ik een wereld creëren waarin de mens verblijft in een telkens veranderende natuur.”
Lichtval
“Mijn werk bestaat (meestal) uit landschappen. Deze worden gevonden tijdens het reizen in binnen- en buitenland. De lichtval is daarbij het voornaamste motief. De nerf van het hout en het handschrift van het snijden in dat hout zijn daarbij beeldbepalend. Ik druk vaak met veel, magere drukgangen. Hierbij gebruik ik vaak twee deelblokken, welke in de reductietechniek bewerkt worden.”
Verwondering vangen
“Naar buiten, banjeren, met schetsblok en potlood of fotocamera in de buurt is voor mij de ultieme ontspanning én inspiratie. De dingen die mij onderweg inspireren of verwonderen probeer ik te vangen in een beeld. Om op die manier iets van deze verwondering te bewaren en te delen met anderen. De onderweg verzamelde beelden verwerk ik vervolgens in sferische kleurenhoutsneden, van vooral landschappen en vogels.
Ik studeerde in 1998 af aan de Kunstacademie Minerva in Groningen in de richting illustratie en fotografie. In 2013 volgde ik een cursus grafiek aan de Klassieke Academie en viel toen als een blok voor de houtsnedetechniek.”
Op mijn eigen manier
“Deze houtdrukken zijn via reductietechniek gemaakt. Uit één stuk hout wordt bij elke druklaag steeds meer weggesneden. In een kleine oplage wordt bij elke drukgang op papier een nieuwe kleur gedrukt. Zo ontstaat in vele laagjes de afbeelding op het papier.
Ik hou ervan om naar vogels te kijken en om daar op mijn eigen manier houtdrukken van te maken.”
Lichtval
“Uitgangspunt van mijn beeldend werk is de waarneembare werkelijkheid. Onderwerpen
vind ik in mijn directe leefomgeving. Daarbij ben ik vooral geïnteresseerd in lichtval. Tijdens het ontwerpen verander ik kleuren, vormen en compositie net zolang totdat de sfeer van de prent overeenkomt met mijn ervaring van dat moment.”
Een vrij hoofd
“Een werk maken is voor mij een manier om mijn hoofd vrij te maken. Om beperkingen weg te nemen. Om mijn gedachten en gevoelens te onthullen. Inspiratie vind ik in landschappen. Dicht bij huis, in de Veenkoloniën. Of als ik op reis ben, in oude grotschilderingen bijvoorbeeld. Met gutsen, vijlen en raspen tast ik het oppervlak van de drager aan. Ik maak lijnen, structuren, vlakken. Die teken, schilder of druk ik in transparante lagen over elkaar. Naast tekeningen maak ik litho’s, zeefdrukken, carborundumdruk*, houtdrukken, schilderijen en installaties.
*carborundumdruk=reliëfdruk. Het korrelige en keiharde carborundumpoeder wordt gelijmd op een drukplaat en houdt de inkt vast. Dat zorgt voor afdrukken met sterke kleuren en tonen.
Fascinatie
“Het materiaal, het hout, is de ziel van de houtsnede. Die moet zichtbaar zijn in de afbeelding. Dat lukt vaak beter als je wat gas terugneemt in termen van gedetailleerdheid en kleurgebruik. De techniek zelf voegt iets aan het beeld toe, dat heb je als maker niet helemaal in de hand en dat is fascinerend. Dat moet je koesteren. De kijker ervaart de nerf, de tekening in het hout en het fysieke aspect van het snijden en gutsen.”
Natuur
“Water in alle denkbare vormen is al langere tijd een terugkerend thema in mijn werk. De natuur in het algemeen en alles wat ermee samenhangt valt in al mijn houtdrukken terug te vinden. De ijzige taferelen van de polen hebben door de klimaatcrisis een diepere betekenis gekregen. Laat ons zuinig zijn op de natuur.”
Het avontuur
“Zo lang als ik me kan herinneren heb ik bossen getekend. Sfeer, dynamiek, leven en vergankelijkheid broederlijk naast elkaar, zoals je dat ook in de natuur aantreft, dat is wat ik maak. Later zijn daar andere thema’s bijgekomen: binnenruimten en verhalen. Eigenlijk is het steeds hetzelfde thema: hoe breng ik het avontuur dat beeldend onderzoek heet tot een goed einde in het spanningsveld tussen beeld en onderwerp.”
Je plek zoeken
“Ik maak overwegend linoleumsneden. Dieren hebben vaak een bijzondere betekenis in mijn werk. Terugkerende thema’s zijn de relatie tussen mens en dier en de mens die zijn plek zoekt in de veranderende wereld.”
